تعویذ در فرهنگ عامه (مطالعۀ موردی: فرهنگ عامۀ مردم کرمان)

در هر جامعه، مردم با تعیین عناصری که قدرت فرامادی دارند، در حفظ خود، اطرافیان و اموالشان تلاش می­کنند. یکی از مهم­ترین این چاره­اندیشی­ها، استفاده از تعویذ است. ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی اﺳﺮارآﻣﻴﺰ عناصر تعویذی ﺑﺮای اﻧﺴﺎن، آن­ها را در ﻣﺮﻛﺰ ﻫﺎﻟﻪ­ای اﺳﻄﻮره­ای و ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ، ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ این عناصر، ﮔـﺎه در ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻮ و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻴﺌ­­ﻲ ﺷﮕﻮن­ﻣﻨﺪ و ﺗﻮﺗﻢ­ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻮر ﺷـﺪه­اند. در ﻣﻴﺎن ﻣﻠﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن، ﻧﺸﺎﻧﻪ­ﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ دوﮔﺎﻧﮕﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ­ﺷﻮد ﻛﻪ دﻟﻴﻠﻲ ﺑـﺮ ﺗﻘـّدس و رازﻧﺎکی این عناصر است. تعویذ در باورهای مردم سراسر دنیا و ازجمله مردم ایران، اهمیت بسیاری دارد. مهم­ترین کارکرد تعویذ از گذشته تاکنون نقش حفاظتی آن است. عناصر تعویذی، عناصری اهریمن­ستیز هستند که برای دور­کردن، به­بندکشیدن و یا کشتن نیروهـای اهریمنی، پلشتی و جذب خیرات و نیروهای خوب و سودمند به کار گرفته می­شوند؛ باورمندان، بسته به نوع مشکل و آسیب، از عناصر تعویذی مختلفی استفاده می­کنند؛ به­نحوی که گاهی اوقات برای دورکردن نیروهای زیان­کار و موجودات شرور از عناصر نامقدس و ناپاک نیز بهره می گیرند. در این پژوهش به کمک روش اسنادی و مشاهدات نویسندگان، تلاش شده است تا با کندوکاو در اعتقادات و باورهای مردم کرمان، عناصر تعویذی مشخص شود و کارکردهای آن­ها به­عنوان عناصری تأثیرگذار در زندگی این مردم، مورد بررسی قرار گیرد و در­نهایت از دل باورهای این افراد، جایگاه آن­ها به مفهومی فراتر از یک عنصر عادی نمایان گردد.